TSUE: Błędne RRSO i niejasne opłaty w umowach kredytowych mogą skutkować sankcjami dla banków

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie zwrócił się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

1. Czy art. 10 ust. 2 lit. g) [dyrektywy 2008/48] w kontekście motywów 6, 8 i 31 tej dyrektywy należy rozumieć w ten sposób, że  przypadku, w którym, z uwagi na uznanie części postanowień umowy kredytu konsumenckiego za nieuczciwe, [RRSO] kredytu podane przez kredytodawcę przy zawarciu umowy jest wyższe niż przy założeniu, że nieuczciwy warunek umowny nie jest wiążący, kredytodawca uchybił obowiązkowi nałożonemu na niego w tym przepisie?
2. Czy art. 10 ust. 2 lit. k) [dyrektywy 2008/48] w kontekście motywów 6, 8 i 31 tej dyrektywy należy rozumieć w ten sposób, że wystarczające jest podanie konsumentowi informacji o tym, jak często, w jakich sytuacjach i o jaki maksymalnie procent mogą być podwyższone opłaty związane z wykonywaniem umowy, nawet jeśli konsument nie może zweryfikować zaistnienia danej sytuacji, a opłata może w konsekwencji zostać podwojona?
3. Czy art. 23 [dyrektywy 2008/48] w kontekście motywów 6, 8, 9 i 47 tej dyrektywy należy rozumieć w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisom krajowym, które przewidują jedynie jedną sankcję za naruszenie obowiązku informacyjnego nałożonego na kredytodawcę, niezależenie od stopnia naruszenia obowiązku informacyjnego i jego wpływu na ewentualną decyzję konsumenta co do zawarcia umowy kredytu, która obejmuje uczynienie kredytu nieoprocentowanym i bezpłatnym?.

W przedmiocie pytania pierwszego TSUE podtrzymał swoje stanowisko, które wyrażał już we wcześniejszych orzeczeniach, że RRSO, które nie odzwierciedla wiernie wszystkich kosztów wymienionych w art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48, pozbawia konsumenta możliwości określenia zakresu jego zobowiązania w taki sam sposób jak brak wskazania tej stopy. Trybunał podkreślił również, iż obowiązek wskazania RRSO w umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły nie ogranicza się do zakazu zaniżania go, ponieważ błędne wskazanie RRSO może również zasadniczo polegać na zawyżeniu jego wartości. Tym samym TSUE podkreślił jak ważne jest wskazywanie przez kredytodawców w umowach kredytu RRSO, które zostało wyliczone zgodnie z założeniami przyjętymi w dyrektywie 2008/48.

W przedmiocie pytania drugiego Trybunał wskazał, że  dochodzi do naruszenia obowiązku informacyjnego, jeśli uważny i rozsądny konsument nie jest w stanie zweryfikować okoliczności uzasadniających zwiększenie opłat związanych z wykonaniem umowy. Umowa powinna zatem opisywać w sposób jasny, jednoznaczny i zrozumiały warunki zmiany opłat związanych z jej wykonaniem i nie może pozostawiać w tym względzie jakichkolwiek nieścisłości dla konsumenta.

W odniesieniu do pytania trzeciego TSUE zaś zaznaczył, iż w przypadku braku przejrzystości informacji zawartych w umowie, które uniemożliwiają konsumentowi dokonanie jasnej i rzetelnej oceny wysokości swoich zobowiązań, bank może w określonym zakresie stracić prawo do naliczania odsetek i dodatkowych kosztów, przy czym przepisy unijne nie stoją na przeszkodzie, aby sąd krajowy zastosował sankcję w maksymalnym zakresie i konsument nie był zobowiązany do ponoszenia żadnych kosztów kredytu.